اگر دو نفر بر یک جنایت اقرار کردند، پرداخت دیه وظیفه کیست؟
هر گاه کسی اقرار به جنایت موجب دیه کند و سپس شخص دیگری اقرار کند که مرتکب همان جنایت شده است و علم تفصیلی به کذب یکی از دو اقرار نباشد مدعی مخیر است فقط از یکی از آن دو نفر مطالبه دیه کند.
گاهی در یک حادثه و جنایت، مرتکب بیش از یک نفر است و حادثه و جنایت با همدستی و مشارکت تعداد زیادی از افراد به وقوع میپیوندد. مثلا در یک نزاع خیابانی و دستهجمعی ممکن است فردی کشته یا مجروح شود و نتوان وقوع جنایت و ضرب و جرح را به شخص خاصی منتسب کرد. در اینگونه موارد قانونگذار راه حلهایی را مورد توجه قرار داده است. هرگاه منشأ علم اجمالی، اقرار متهمان باشد، حسب مورد اولیایدم یا مجنیٌعلیه مختار هستند برای دریافت دیه به هر یک از متهمان مراجعه کنند و در این امر تفاوتی بین جنایت عمدی و غیرعمدی و نیز قتل و غیرقتل نیست.
هرگاه همه یا برخی از متهمان، از اتیان سوگند یا اقامه قسامه امتناع کنند، دیه به طور مساوی بر عهده امتناعکنندگان ثابت میشود و در صورتی که امتناعکننده یکی باشد، به تنهایی عهدهدار پرداخت دیه خواهد بود. در حکم فوق تفاوتی میان قتل و غیر آن نیست.
در تعریف سوگند نیز باید گفت سوگند در دادگاه به این معناست که شخصى برای اثبات محق بودن خود و صحت اظهاراتش خداوند را گواه قرار میدهد و از این طریق ادعای خود را اثبات میکند یا در مقام دفاع از خود و اثبات واهى بودن ادعای مدعى، به آن متوسل میشود.
قسامه نیز یکی از راههای ثبوت قتل، جراحات و صدمات بر اعضای بدن است که با وجود لوث قابل اجراست. چنانچه لوث که عبارت از ظن حاکم به راستگویی مدعی است، موجود بود، مدعی با بستگانش در صورت قتل عمد، ۵۰ سوگند و در صورت قتل شبهعمد و خطایمحض ۲۵ سوگند میخورند و ادعای او ثابت میشود. در غیر این صورت، متهم قسامه را اجرا میکند و تبرئه میشود.
هرگاه کسی در اثر رفتار عدهای کشته یا مصدوم شود و جنایت، مستند به برخی از رفتارها باشد و مرتکب هر رفتار مشخص نباشد، همه آنها باید دیه نفس یا دیه صدمات را به طور مساوی بپردازند.
هرگاه مجنیعلیه یا اولیایدم ادعا کنند که مرتکب شخصی نامعین از دو یا چند نفر معین است، در صورت تحقق لوث، مدعی میتواند اقامه قسامه کند. با اجرای قسامه بر مجرم بودن یکی از آنها، مرتکب با علم اجمالی مشخص میشود.
در موارد وقوع قتل و عدم شناسایی قاتل که با تحقق لوث نوبت به قسامه مدعیعلیه برسد و او اقامه قسامه کند، دیه از بیتالمال پرداخت میشود و در غیر موارد لوث چنانچه نوبت به سوگند متهم برسد و طبق مقررات بر عدم انجام قتل سوگند بخورد، دیه از بیتالمال پرداخت میشود.
اگر دو نفر بر یک جنایت اقرار کردند، پرداخت دیه وظیفه کیست؟